1- Ömrünün büyük kısmı küfür ve isyanla da geçse bir kişi ölüm anı gelmeden önce iman etse kurtuluyor. Ömrünün büyük kısmı iman ve ibadetle geçse de bir kişi ömrünün son anlarında imandan çıksa helak oluyor. Binlerce hayırlı, onur verici ve güzel işler yapsan da bir yüz kızartıcı iş yaptığında değerin sıfıra, hatta sıfırın da altına düşer. Son anında üzerinde bulundurduğun nitelik ile hatırlanırsın. Nitelik senin son halindir. Son halinle itibar görürsün. Ya da görmezsin. Niteliğini hep koru ve sabırla muhafaza et.

2- Çok yaşayıp da hiç kimseye faydası olmamaktansa az yaşayıp çok kimseye faydalı olmak daha evladır. Maksat çok yaşamak değil hayırlı ve faydalı yaşamaktır. Maksat nicelik değil niteliktir.

3- Bir kişi bir yere "görünüşte hayır için" bin TL veriyor. Maksadı hayır değil menfeat. Diğer bir kişi bir yere "gerçek bir niyet" ile bir TL yardım ediyor. Bin TL veren Ahirette hüsranda, bir TL veren kurtuluştadır. Amellerinle değil niyetinle değer bulursun. İyi niyet iyi niteliktir.

4- Nice yemekler önüne seriliyor. Senin haz almadığın yemekler. Yemek istemiyorsun. Aklın, fikrin bir yemekte. O yemek sofrada olmadığı için mutsuzsun. Anlıyorsun ki mutluluk nicelikte değil, nitelikte.

5- Bir yere gidiyorsun. Binlerce kişi var. Ama senin görmek istediğin bir kişi yok. Ya da senin görünmek istediğin bir kişi yok. Anlıyorsun ki bin kişi, bir kişi etmiyor. Anlıyorsun ki nicelik mühim değil. Nitelik mühim.

6- Bir kalabalık toplulukta nice kişi var. Hiçbirisi dikkatini çekmiyor. O toplulukta masum yüzü ve gülümseyen gözü ile bir çocuk dikkatini çekiyor ve ona yürekten sevgi duyuyorsun. Diğerlerini sevmek için bir sebep bulamıyorsun. Sevmek nitelik işidir, nicelik değil. Sevmek için bir masum yüz ve bir gülümseyen göz yeter.

7- Nesneler ve eşyalar sayıyla ifade edilir ve sayıyla anlam kazanır. Ne kadar çoksa, o kadar değer ifade eder. Sayıyla ifade edilen herşey ve her nesne niceliktir. Sayıdan sonra da "adet" ibaresi eklenir. 25 adet masa, 57 adet kalem, 100 adet halı diye yazılır. Bunlar Dünya'ya ait değersiz şeylerdir. Sayıyla ifadesi mümkün olmayan herşey değerlidir. Adet olarak nicelendiremediğiniz her şey nitelikle ilgilidir ve değerlidir. Bunun için insanları başına adet gelmez. “3 adet insan” derseniz saygısızlık yaparsınız. Her insan, insan olduğu için değerlidir. Bu değer onun insan niteliğiyle ilgilidir. Bu değer ona ezelden itibaren Allah tarafından verilmiştir. “Ey insan, Allah’ın sana ezelen verdiği bu değerin farkına var ve onu ebeden koru.”

8- Gece, karanlık ve ışıksızlık bir müddet sürse de bir güneş tüm bunları bir anda yok etmeye kafidir. Mekke'de cahiliye döneminde koyu bir karanlık hüküm sürerken ve batıl adetler baş tacı edilirken bir tek Hz. Muhammed (asm) tüm cahiliye adetlerini bir anda yok etti ve hepsini ayaklarının altına aldı, elhamdülillah. Hz. Muhammed (asm) Nur'dur. (Es Salatu Ve's-Selamu Aleyke Ya Nûre Arşillah) Biz o Nur'a salat ve selam göndeririz, elhamdülillah. Nur nitelik demektir. Karanlık nicelikle ilgilidir. Karanlık güneşin ve ışığın olmadığı bir durumdur. Bir güneş tüm karanlığa yeter. Bir Nur tüm zülumatı yok eder. Nur nitelik ve Nur’un karşıtı olan zülumat ise niceliktir. Nitelik, niceliği yok edecektir.

9- Bir tek inci binlerce çakıl taşından daha kıymetlidir. Bir tek elmas binlerce kömür parçasından daha değerlidir. Bir tek altın binlerce teneke parçasından daha kıymetlidir. Bir şeye değer kazandıran sayı ya da miktarı değil, üzerinde taşıdığı güzellik, cazibe ve itibardır. Biz o güzellik, cazibe ve itibara nitelik diyoruz.

10- Kapitalizm, demokrasi, materyalizm, pozitivizm ve çağımızı ele geçiren tüm beşeri sistemler niteliği değil niceliği öne çıkarır. Kapitalizmde biriktirilen ve çoğaltılan paranın kaynağı değil, miktarı önemlidir. Demokraside oyları çok alan partinin iktidarı sözkonusudur. Materyalizm dışa bakar, kabuğa takılır, şekle önem verir. Pozitivizm gerçekleri gizler ve insanları kandırır. Niceliği ve miktarı esas alan ve özü ve niteliği esas almayan tüm beşeri sistemler ayaklarımın altındadır. Niteliği, kaliteyi, iyiliği, iç güzelliğini ve doğruluğu esas alan her görüş ve düşünce başımın üstündedir.

Yukarıda 10 başlıkta nitelik ve nicelik üzerine görüş ve düşüncelerimi anlattım. Bir de nitelik ve nicelik derken kasdım nedir? Onu da 11. madde olarak şu şekilde açıklayabilirim

11- Nitelik değeri, kaliteyi, esası ve özü ifade eder. Nicelik ise sayıyı, miktarı, şekli ve kabuğu ifade eder. Nitelik ruh ise nicelik bedendir. Nitelik yazılım (soft) ise nicelik donanım (hardware) manasına gelir. Bir insandan ruh çıkarsa beden cesettir. Bir bilgisayarda yazılım olmazsa bilgisayarın parçaları birer teneke parçasından farksızdır. Nitelik hakikat ve manadır. Nicelik ise görüntü ve maddedir. Askerlikte eğitim ve teknik bilgiler niteliktir. Askerin kullandığı teçhizat ise niceliktir. Eğitim ve teknik bilgi olmadan o teçhizatlar ne işe yarar? Bir hiçtir. Okullarda eğitim niteliktir, öğretim ise niceliktir. Eğitim olmadan öğretim bir işe yaramaz. İnsanda irfan niteliktir, ilim ise niceliktir. İrfan olmadan ilim ne işe yarar? Bir boşa emektir. Ahlak olmazsa insanın ne değeri var! Ahlak niteliktir. Nicelik ve nitelik üzerine daha onlarca örnekler verilebilir. Hepsinin varacağı nokta şudur, nitelik önemlidir ve başta gelir. Nicelik ondan sonra gelir. Nitelik içten ve özden gelir. Nicelik dıştan ve şekilden ibarettir. Biz niteliğimizi geliştirelim ve bunun için kendimizin, özümüzün farkına varalım.