Türkçede yön bildiren kelimelerin büyük bölümü, doğayla kurulan doğrudan ilişkiye dayanır. Bu kelimelerden biri olan “kuzey”, kökenini Eski Türkçedeki “kuz” sözcüğünden alır.
Peki kuz ne demektir?
Kuz: Güneş görmeyen yer, gölge taraf, soğuk yamaç anlamına gelir.
Eski Türk topluluklarında yönler, pusuladan ziyade güneşin hareketine ve coğrafi gözlemlere göre adlandırılıyordu. Kuzey yönü, güneş ışınlarını daha az alan, gölgede kalan ve daha serin olan taraf olarak tanımlanıyordu. Bu nedenle:
-
Dağların güneş almayan yamaçlarına “kuz” denirdi
-
Bu kullanım zamanla yön adı hâline geldi
-
“Kuz” kelimesinden “kuzey” türedi Dil ve kültür açısından önemi
“Kuz” sözcüğü bugün Anadolu’da hâlâ yaşamaktadır. Özellikle kırsal bölgelerde:
-
“Evin kuz tarafı”
-
“Kuzda kaldığı için kar erimedi”
gibi ifadelerle, gölge ve soğuk alan anlamında kullanılmaya devam eder.
Bu yönüyle “kuzey” kelimesi, yalnızca bir yön adı değil; Türkçenin doğa temelli düşünme biçiminin de bir yansımasıdır.
✅ Sonuç
👉 Eski Türkçede “kuz”, güneş görmeyen, gölgede kalan, serin yer anlamına gelir.
👉 “Kuzey” kelimesi de bu anlamdan türemiştir.
