Hangisi diğerlerinden daha büyüktür? Kozmos, Galaksi, Güneş Sistemi, Nebula nedir ne demektir? Bunlardan hangisi diğerlerinden daha büyüktür? Kozmos Güneş Sisteminden büyük müdür? Nebula nedir? Nebula Galaksi Güneş sistemi hangisi büyük hangisi küçüktür?
A. Kozmos,
B. Galaksi,
C. Güneş Sistemi,
D. Nebula
Cevap: Kozmos
9 – VY Canis Majoris
Samanyolu galaksisindeki en büyük yıldızlardan biri olan VY Canis Majoris, diğer adıyla VY CMa, Canis Majoris takımyıldızında bulunur (ha-ha). Galaksimizdeki yıldızların çoğunun güneşten daha küçük olduğunu göz önünde bulundurursak, bu hiper dev yıldızın, galaksimizde bulunması epey nadir görülen bir durumdur. Bu yıldızın yarıçapı Güneş’ten 1500 kat, kütlesi de 10-25 kat daha büyüktür. Aslında şu anki büyüklüğü, etrafını saran bulutsu kütlesinin yaklaşık yarısını atmış hali ve yine de 3200C derecelik sıcaklığıyla pırıl pırıl parlıyor. Ömrünün sonuna yaklaştı ve önümüzdeki 100.000 yıl içinde patlayabilir. Patladıktan sonra kalan çekirdeği bir kara delik oluşturabilir. Hem de büyük bir kara delik, tabii ki de 8 numaradan daha büyük değil.
8 – En Büyük Kara Delik
Evrendeki en büyük kara deliklerin 50 milyar güneş kütlesine ulaştığına inanılıyor. Büyüklerin en büyüğü, neredeyse tüm büyük galaksilerin merkezinde bulunabilen süper yoğun bir kara delik. Şimdiye kadar bulunan en büyük SMBH, güneş kütlesinin 21 milyar katına kadar. Siyah delikler, yoğun gökadalar kümelerinde bulunma eğilimindeydi, ancak bilim insanları şu anda bu tezi tekrar düşünüyorlar. En büyüklerinden biri daha küçük bir çevrede bulundu. İkiz galaksiler birleştiklerinde kara delikleri birleşerek büyüyen kara delikler oluştururlar. Karadeliklerdeki yerçekimi zaman ve uzayı eğirecek kadar güçlü …
7 – IC1101
IC1101 bilinen en büyük galaksi. Abell 2029 galaksi kümesinde yer alan IC1101, üstdev eliptiği olarak bilinir. İçerisinde barındırdığı 1 trilyon yıldızların bazıları Güneş’ten 7 milyar daha önce oluşmuştur. 1790 yılında keşfedilen bu süper galaksi, 1895’te bulutsu olarak kataloglanmıştır. 1932’de Edwin Hubble, bu bulutsu özelliklerin, aslında bağımsız galaksiler olduğunu belirledi. Bu süper galaksi o kadar büyük ki Samanyolu’nu, Macellan Bulutu’nu, Andromeda galaksisini, Üçgen Gökadasını ve aralarındaki mesafeyi bile rahatlıkla kapsayabilir. Ancak IC1101 artık yeni yıldızlar oluşturmuyor. Yani eğer başka galaksilerle çarpışıp onlarla bir araya gelmezse, bu dev galaksi zamanla yok olabilir.
6 – Radyo Lobları
Aktif galaksilerdeki “loblardan” gelen radyo sinyallerine “radyo lobları” adı verilir. Galaksiler kadar büyük olabilen bu radyo lobları, genellikle içerisinde bulundukları galaksiden daha büyük olurlar. Bazıları, Samanyolu’nun iki katı büyüklüğüne bile ulaşabilirler. Her çift loblu radyo galaksisi, yüksek enerjili bir gaz ile çevresi arasındaki etkileşimden meydana gelmiştir. Jetler, ışık hızıyla galaksi dışına akarken, güçlü radyo dalgaları yayarlar. Motorlu bir taşıtın kalkışını hayal edin. Şimdi bunu, muazzam boyutların da ötesinde düşünün. İşte radyo lobları…
5 – Lyman-alpha Lekesi
Lyman-alpha lekesi, sıradan uzay lekeleri arasından “Alfalığı” ile sivrilir. Evrende bilinen en büyük cisimlerden bazıları, 400.000 ışık yılından daha uzakta bulunan gezegensi bulutlardır. Yani, bu lekeler cidden, baya büyük. Bu lekeler galaksilerin nasıl oluştuğunu keşfetmemize yardımcı olacak değerli ipuçları barındırıyor olabilir. 11 milyar ışık yılı uzakta bulunan Lyman-alpha lekesi, kutuplaşmanın delili olan parıldayan, nadir yapılardır. Bazıları Samanyolu’nu 3’e hatta 4’e katlayacak kadar büyük. Bu çok fazla hidrojen gazı demek!
4 – Çoban Boşluğu
Çoban Boşluğu, çok az sayıda galaksiye ev sahipliği yapan, epey ürpertici bir bölgedir. 700 milyon ışık yılı uzaklıktaki Çoban Boşluğu, Çoban takımyıldızı yakınlarında bulunduğu için bu ismi almıştır. Çapı, görünen evrenin çapının %0.25’inden fazla olduğundan sıradan bir boşluk değil, bir süper boşluktur. Çoban Boşluğu üzerine yapılan çalışmalara göre, bu boşluk, Big Bang’den bile önce oluşmuş olabilir. Yani Çoban Boşluğu, evrenin oluşmasından da önce doğmuş olabilir. Çoban Boşluğu, bilim insanlarına cevap vermektense daha çok soruya sebep olmuştur. Yarıçapı 250 milyon ışık yılı olan Çoban Boşluğu, gökbilimcileri meşgul eden ve şaşırtan, ürkütücü, devasa bir cisimdir.
3 – Shapley Süper Kümesi
Shapley Süper Kümesi, görünen evrendeki en büyük galaksi topluluğudur. Bu süper küme, yerçekimsel etkisi olan bir birim meydana getirir. Yani, evrenle birlikle genişlemektense kendini, kendi içine çeker. 8000’den fazla galaksi barındıran ve Güneş’ten 10 milyon kat daha büyük olan Shapley Süper Kümesi, Samanyolu’ndan bir milyar ışık yılı uzaklıktaki en büyük yapıdır. Tam bir milyar!
2 – Dev-Büyük Kuasar Grubu (LGQ)
Dev LGQ’lar, kuasarlardan oluşur ve evrendeki en büyük grupsal yapıyı oluşturduğuna inanılan cisimlerdir. Tabii, bilinen evrende… Kuasarlar, çok uzakta bulunan ve çok fazla miktarlarda enerji çeken dev gökcisimleridir. Teleskopla bakıldığında yıldızlara benzerler. Bilim insanlarına göre kuasarlar, bu çekim güçlerini, Güneş’ten milyon kat daha büyük karadeliklerden alıyorlar. Dev-LGQ, yaklaşık 4 milyar ışık yılı uzaklıktaki 73 kuasardan meydana gelir. Yapıları hakkında kesin bir şey söylemek zor olsa da isminde hem büyük hem de dev barındıracak kadar devasa olduklarına eminiz.
1 – Kozmik Ağ
En heyecanlı yerine şimdi geldik! Kozmik ağ, galaksiler arasında uzanan ve bilinen evreni oluşturan bir gaz ağıdır. Galaksilerin düzeni ve dağılımı gelişigüzel değildir. Galaksilerin düzeni büyük bir ağa benzer ve bu ağ da “Kozmik Ağ” olarak bilinir. Galaksi kümeleri, iplikler ve hatta galaksiler arası boşluklar bile Kozmik Ağ’a dahildir. Tüm bunlar ve evrenin kendisi… Bundan daha büyük bir şey bulun da görelim!